İlimizin sevilen valisi Cüneyt Orhan TOPRAK, Gazeteci-Yazar Hakan TAŞ’ın sorularını yanıtladı. İki saat süren söyleşide devam eden ve biten projeler ile ilgili merak edilen önemli konuları sizlerle paylaşıyoruz…
TAMAMLANAN PROJELER
Şemdinli Devlet Hastanesi
2016 yılı içerisinde 4 adet okul ve 1 adet spor salonu(Sabri Özel Lisesi Spor Salonu – Şemdinli) projeleri tamamlanmıştır.
Yüksekova Gençlik Merkezi Binası
Merga Büta Kayak Merkezi Kafeteryası
Emir Sultan Parkı ve Hakkari Evi
Şemdinli -Derecik İl yolu (Derecik Girişi Km:2+601-4+714 Kesimi) Toprak İşleri Sanat Yapıları ve Üstyapı İşleri Yapım İşi.
Hakkari Çukurca yolu (Çukurca Şehir Geçişi Km:0+000 -2+060 Kesimi)Toprak İşleri Sanat Yapıları ve Üstyapı İşleri Yapım İşi.
Şemdinli-Derecik Yolunda Yaylapınar Köprüsünün Onarılması Yapım İşi
Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi (ŞÖNİM)
DEVAM EDEN PROJELER
20 Ünitlik Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi(MERKEZ)
18 adet Temel Eğitim Kurumu (İlkokul-Ortaokul), 13 Adet Ortaöğretim Kurumu ve 2 adet (Çukurca Spor Salonu – Hakkâri Lisesi Spor Salonu) Spor Salonu bulunmaktadır.
Yüksekova Sosyal Hizmet Merkezi Yapımı
Aslandağ-Beyyurdu Barajları (Şemdinli)
Dilimli Barajı(MERKEZ)
Hakkari Merkez Spor Salonu , Hakkari Gençlik Merkezi Binası ve Hakkari Kapalı Yüzme Havuzu
Çukurca Gençlik Merkezi Binası
Yüksekova - Dağlıca İl Yolu (Km:0+000-54+000) Toprak İşleri, Sanat Yapıları ve Üstyapı İşleri Yapım İşi.
Hakkari-Çukurca Güvenlik Yolu (Km:44+900-70+927,76) Arası Toprak İşleri Sanat Yapıları ve Üstyapı İşleri Yapım İşi.
Şemdinli İlçe Halk Kütüphanesi
Nehri İnanç Turizmi Koridoru Projesi
Soru: 2017’de bizi neler bekliyor. Hangi önemli projeler var?
SEÇTİĞİMİZ PROJELER
Merga Büta Kayak Merkezi
Kayak merkezi alanı içerisinde kalan arazilerin kamulaştırmasının yapılarak bu alan içerisine kayak merkezi kurulması ve gerekli tesislerin yapılarak hizmete açılması.
Kayak merkezi içerisinde kayakçıların yukarı çıkmalarını sağlayacak 4’lü telesiyej yapılması
Hakkâri Alplerle Rekabete Hazırlanıyor Projesi
4 katlı 50 yataklı, alt katında kapalı yüzme havuzu ve kondisyon aletlerinin bulunduğu spor merkezi ile yeme içme ünitesi içeren kış sporları eğitim tesisi ile genç nüfusun eğitim altyapısı ihtiyacı karşılanacaktır.
Tesis aynı zamanda önümüzdeki 30 yıllık süreçte tamamlanması planlanan “Hakkâri Alplerle Rekabete Hazırlanıyor” hedef ve sloganı ile Kış Turizmi İl Stratejisi kapsamında ihtiyaç duyulacak insan kaynağı altyapısını da hazırlamak.
Sülük Gölü Çevre Düzenlemesinin Yapılması Projesi
Çukurca Evleri Restorasyon ve Yapım İşleri Projesi
Engelleri Eğitimle Kaldırıyoruz Projesi
Engelli vatandaşların öncelikle sosyal ve ekonomik hayatın her alanına katılımının sağlanması bu hedeflere uygun olarak yeni tesis ve alanların oluşturulması.
Engelli eğitim merkezi, havuz-spor- kültür-sanat kompleksi ve rehabilitasyon merkezinin bulunacağı çok amaçlı bir engelliler yaşam tesisi kurulacaktır.
Bu tesislerle birlikte öncelikle engellilerin diğer taraftan tüm kent sakinlerinin daha modern ve daha sosyal bir çevreye kavuşması sağlanacaktır.
HAKKÂRİ SU VE KANALİZASYON DURUMU
İl Merkezinde 5 adet toplam (3.350)m³ kapasiteli su depoları bulunmakta olup, (65) km’lik isale hattı ile Şehre su verildiği ve Şehrin mevcut şebeke uzunluğu yaklaşık (98) km olduğu tespit edilmiştir.
Üç kaynağın (GOLAN, BERÇELAN, KIRKÇEŞME) toplamı 402 lt/sn olmasına rağmen, iyi bir isale hattı döşenmediğinden 81-82 lt/sn. içme ve kullanma suyu merkeze iletilmektedir. Yeni içme suyu ihalesi kapsamında 358 Lt/sn suyun DSİ tarafından kabul edilerek merkeze iletilmesi hedeflenmiştir.
Mevcut 65 km’lik isale hattı, şebeke ve depolarla Hakkâri İl Merkezine ve 15 mahalleye 48 saatte 3 saat içme ve kullanma suyu verilebilmesi, halkın 24 saat kesintisiz su ihtiyacının karşılanamaması, şebeke ve isale hattında çok fazla arızaların yaşanmasından dolayı su kayıpları ve kaçakları ortaya çıkmaktadır.
Su kayıp ve kaçakların önlenmesine yönelik planlı ve programlı çalışmaların hayata geçirilmesi, içme sularının belirlenen temel standartlara uygunluğunun ve şebekeden akan suyun sağlık koşullarına uygun, kesintisiz ve halk tarafından endişe duyulmadan kullanılması için Hakkari Merkezinin İçme suyu isale ve şebeke yapım projesi İller Bankası A.Ş. tarafından ihale edilerek projeler teslim edilmiştir.
358.00 Lt/sn olarak getirilmesi planlanan Hakkari Merkez içme suyu İnşaat yapım ihalesi İller Bankası A.Ş. tarafından 04.06.2014 tarihinde yapılmış, yaklaşık maliyeti 37.202.642,00 TL olan söz konusu ihale 28.487.777,00 TL bedelle MAŞ İNŞAAT SAN. VE TİC. A.Ş ve DAĞ HAFRİYAT İNŞ. MÜH. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ’nde kalmış, 26.09.2014 tarihinde sözleşme imzalanarak
15.10.2014 günü yer teslimi yapılarak işe başlanılmıştır. Golan, Berçelan ve İl Merkezinde yapılan çalışma neticesinde sözleşme bedeline göre nakdi ve fiziki olarak işin %71,8’lik kısmı tamamlanmış olup bu güne kadar yapılan işlerin toplamı için 20.454.223,89 TL ödeme yapılmıştır.
İçme suyu isale ve şebeke yapımı inşaatı devam etmekte olup mevcut 4 adet içme suyu depolarının seramik duvar kaplama çalışmaları tamamlanmış ve geriye kalan 2 deponun onarım çalışması ile birlikte Proje kapsamında yapılmakta olan 7 adet yeni su deposunun yapımı devam etmektedir. Sözleşme gereği işin bitim süresi 850 gündür. Projenin hedef yılı ve nüfusu: 2048=122.300 kişidir.
HAKKARİ MERKEZ KANALİZASYON VE YAĞMUR SUYU ŞEBEKE YAPIM İNŞAATI
İlimizde toplam 65 km kanalizasyon şebekesi mevcut olup, kullanılan boru çaplarının yetersiz olması nedeniyle şebekede sık sık tıkanmalara yol açmaktadır. Şehrin ihtiyacı için toplam 157 km kanalizasyon hattı döşenmesi gerekmektedir. Mevcutta %37 oranında bir şebekenin olduğu,
yeni şebeke hattı yapımında ise mülkiyet ve irtifa hakkı konularında vatandaşlarla sorunlar yaşandığı, arazi yapısından ve kot farkından dolayı şebeke hattına bağlanma sorunlarının ortaya çıktığı, bütçe imkânsızlıkları nedeniyle her mahalleye istenen düzeyde kanalizasyon hattı götürme imkânının olmadığı görülmüştür.
Hakkari Merkezine bağlı toplam 15 mahallenin tümünde kanalizasyon şebekesinin yetersiz olduğu tespit edilmiş, Şehrin kanalizasyon sisteminin tam ve sağlıklı bir şekilde çalışması için mevcut kanalizasyon hattının yenilenmesi ve ihtiyaç duyulan yeni kanalizasyon
şebekesi hatları ile ilgili Belediye Meclisi tarafından 05.03.2011 tarih ve 23 sayılı karar alınarak modern anlamda yeni bir kanalizasyon şebeke hattı ile Atıksu ve Arıtma Tesisi inşaat projesi yapımı için İller Bankasına yetki verilmiş ve Kanalizasyon şebeke yapım projesi 2013 tarihinde tamamlanarak Belediyeye teslim edilmiştir.
Hakkari Merkez Kanalizasyon şebeke yapım inşaatı için Belediyelerin Altyapısının Desteklenmesi Projesi (BELDES) kapsamında değerlendirmek suretiyle finansmanının tamamı İller Bankasından kredi olarak karşılanmak üzere yıllık %7 faiz oranı, 180 ay vadeli kredi alınarak yapılması öngörülmüştür.
(MERKEZ) KANALİZASYON VE YAĞMUR SUYU İNŞAATI YAPIM İŞİ
4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 19 uncu maddesine göre açık ihale usulü ile ihale edilmiştir.
08.09.2015 tarihinde İller Bankası A.Ş. tarafından ihale edilen HAKKÂRİ (MERKEZ) KANALİZASYON VE YAĞMURSUYU İNŞAATI YAPIM İŞİ 21.282.330,00 TL bedelle ÇOLAKOĞLU İnş. Tur. Enerji Üretimi San. ve Tic. A.Ş. - DİDO-RAY Yapı San. Tic. A.Ş. İş Ortaklığında kalarak 11.03.2016 tarihinde sözleşme yapılmış ve 25.03.2016 tarihinde yer teslimi yapılarak işe başlanılmıştır.
Bu güne kadar fiziki olarak işin %25,4’lük kısmı tamamlanmış ve nakdi olarak 5.405.711,82 TL’lik bir ödeme gerçekleşmiştir.
Sözleşme süresi 800 (25.03.2016 - 03.06.2018) gün olup Projenin Hedef yılı 2048 ve nüfusu ise 122.300 kişidir. Proje debisi 464.56 lt/sn.’dir.
Proje inşaatı tamamlandıktan sonra bütün atık sular Belediyemizin kamulaştırdığı otobüs terminalinin altında bulunan 45.080,85 m2 alan üzerinde inşa edilecek Atıksu Arıtma Tesislerinde arıtılarak Katramas ve Zap suyuna verilecektir.
ANA BAŞLIKLAR
Hakkâri Çukurca İlçesi Işıklı Baski Tepe Hantepe Ve Dibecik Güzergâhı 1. Kısım Yol Yapım İşi
Hakkâri Çukurca İlçesi Işıklı Baski Tepe Hantepe Ve Dibecik Güzergâhı 2. Kısım Yol Yapım İşiHakkari Yüksekova İlçesi Dağlıca Dibecik Bağlantı Yolu 3.Kısım Yol Yapım İşi
Yüksekova’da Yapılması Planlanan Toki Konutları
Polis Lojmanlarının Durumu
Esendere Gümrük Müdürlüğü
Üzümlü Gümrük Müdürlüğü
Derecik Gümrük Müdürlüğü
Hakkari Organize Sanayi Bölgesi
Madenclik, Üniversite
Hakkari Merga Büta Kayak Merkezi
İçme Ve Kullanma Suyu Rezervuarının Durumu
Aslandağ – Beyyurdu Barajı
Dilimli Barajı, Nehri İnanç Turizmi Koridoru Projesi
İstihdam Konusu
MİLLİ EĞİTİM
İntegral Eğitim Kurumu LİMİTED. ŞTİ / TEMEL EĞİTİM BİNASI
Milli Eğitime sözlü başvuru yapılmış olup, Belediyeye inşaat ruhsatı için müracaat edilmiş ve inşaat ruhsatı alınmıştır. Açılma onayı için inşaatın tamamlanması beklenmektedir.
İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ
Yüksekova’da Özel Hastane yapımı için başvuru alınmış olup, Bakanlık yatırım programına eklenmiştir. İnşaatı devam etmektedir.
GENÇLİK HİZMETLERİ VE SPOR İL MÜDÜRLÜĞÜ
Spor Toto Teşkilat Başkanlığı sponsorluğunda; İlimiz Merkezinde 3, Yüksekova İlçemizde 3, Şemdinli İlçemizde 1, Çukurca İlçemizde 1, Durankaya Beldesinde 1 ve Akçalı, Kırıkdağ ve Çimenli Köylerinde 1’er adet olmak üzere toplam 13 adet modern kapalı halı saha projesi hazırlanmıştır.
Spor Toto Başkanlığı tarafından İlimize gönderilen 5 milyon TL yardımla yapımına başlanan 24 derslikli Spor Lisesi’nin inşaat çalışmaları tamamlanmak üzere olup,15 Mayıs 2017 de geçici kabulü yapılacaktır.
Valiliğimizin koordinatörlüğünde 44 takım, 750 sporcunun katılımıyla Hakkari Halı Saha Halk Turnuvası organize edilmiştir.
Hakkari Valiliğimiz tarafından geliştirilen ve İl Milli Eğitim Müdürlüğü ile Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüğü tarafından yürütülen "Sağlıklı Bir Gelecek Sporla Gelecek" Projesi kapsamında İlimiz Merkezindeki 17 İlk ve Orta Okulda okuyan 3.900 öğrenciye, 7 öğretmen ve 3 antrenör tarafından haftanın 5 günü, günlük 60 öğrenciye 08.00-15.00 saatleri arasında kayak eğitimi verilmektedir.
Öğrencilerin ulaşımı İl Milli Eğitim ve Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlükleri tarafından kendilerine ait ve kiralanan araçlarla sağlanmaktadır. Kayak kursuna katılan öğrencilerin öğle yemekleri de Valiliğimiz tarafından karşılanmaktadır. Ayrıca öğrencilerin kayak malzemeleri için 90 bin TL, yemek masrafları için 17 bin TL destekte bulunulmuştur.
Spor Salonu, Kapalı Yüzme Havuzu, Gençlik Merkezi Binalarını kapsayan içinde koşu parkuruda bulunan Hakkari Merkez Spor Kompleksi yapımı tamamlanmak üzeredir.
Çukurca Gençlik Merkezi Binası tamamlanmak üzeredir.
Hakkari Merkez 10 Bin Kişilik Şehir Stadyumu yapımı proje aşamasındadır. (İki tarafı tribün, etrafında 6 kulvarlı atletizm pisti, atma ve atlama pistleri bulunacaktır.)
İL KÜLTÜR TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ
Hakkari Merkez Atatürk Kültür Merkezi bünyesinde açılan 80 kişilik sinema salonunda her türlü konfor sağlanarak, en son teknolojiye sahip sinema makinası alınmış olup, 24 Mart 2017 tarihinde sinemanın açılışı gerçekleştirilmiştir.
Hakkari halkı sinemaya yoğun ilgi göstermiştir. Yıl boyunca film gösterimlerinin gerçekleştirilmesi planlanmakta olup, İlimizin sinema kültürünün gelişmesine katkı sağlanmış olunacaktır.
Hakkari Atatürk Kültür Merkezi’nde bulunan Çok Amaçlı Salonumuz 300 kişi kapasiteli olup, teknik anlamda profosyonel oyuncuların oyunlarını sergileyebileceği niteliktedir.
Tiyatro alanında amatör tiyatro grupları her konuda desteklenmekte ve gençlerimizin bu konuda önü açılmaktadır.
Valilik koordinasyonunda İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü İl Özel İdaresi,Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü, Hakkâri Belediyesi,İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve Hakkari Üniversitesinin iş birliğiyle Merga Bütan Katak Merkezi’nde 26.03.2017 tarihinde Kayak Festivali gerçekleştirilmiştir.
Hakkarili Türk Halk Müziği Sanatçısı Aydın Aydın'ın TRT'nin Kürtçe yayın yapan kanalında (TRT Kurdi) yaptığı 'Çepik' programı bir çok sanatçının katılımıyla 21.02.2017 tarihinde Atatürk Kültür Merkezi’nde gerçekleştirilmiştir.
İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ
Yapımı tamamlanan 50 yataklı Şemdinli Devlet Hastanesi teslim alınmış olup, elektrik tesisatları gibi bazı eksiklikler kış şartları sebebiyle yapılamamıştır. Bu eksiklikler kısa sürede tamamlanarak Şemdinli Devlet Hastanesi en kısa zamanda hizmete açılacaktır. Böylece halkımız sağlık hizmetlerine yerinde ve daha kolay bir şekilde ulaşabilecektir.
Derecik Aile Sağlığı Merkezi, Entegre Sağlık Merkezine dönüştürülerek 7/24 hizmet vermeye başlamıştır. Entegre sağlık merkezinde Röntgen, Laboratuvar, Acil Polikliniği, Dahiliye Polikliniği, Çocuk Polikliniği, USG (Ultrasonografi) ile Dahiliye ve Çocuk Servisi olacak şekilde planlama yapılmış, tadilat için ihale süreci tamamlanmıştır. Tıbbi cihaz ve diğer malzemeler için alım süreci başlatılmıştır. Tadilat işleri tamamlandıktan sonra bahsedilen hizmetler verilmeye başlanacak olup böylece Derecik Beldemizin sağlık sorunu önemli ölçüde çözülmüş olacaktır.
Hakkari Merkez 100 Yataklı Kadın Doğum ve Çocuk Hastanesi İl Milli Eğitim Müdürlüğüne tahsisli taşınmaz (Hakkari Devlet Hastanesi yanı ) Sağlık Yatırımları Genel Müdürlüğüne tahsis edilmiş olup, Sağlık Bakanlığınca 2017 yatırım programına alınmıştır.
İlimiz Merkez ve İlçelerinde yapılması planlanan sağlık personeli lojmanları için arsa çalışmaları başlatılmıştır.
Hakkari-Merkez 90 daireli lojman yapımı
Hakkari-Yüksekova 80 Daireli Lojman Yapımı
Hakkari-Şemdinli 35 Daireli Lojman Yapımı
Hakkari – Çukurca 19 Daireli Lojman Yapımı
Hakkari Merkez 20 Ünitlik Ağız ve Diş Sağlığı Yapımı tamamlanmak üzeredir.
Çukurca İlçesi'nde artık doktor sıkıntısı yaşanmamaktadır.3 yıl öncesine kadar sadece bir sağlık ocağının bulunduğu ve geçici görevle gelen 3 pratisyen doktorun çalıştığı Çukurca'ya Sağlık Bakanlığı tarafından 2014 yılında 3 katlı 20 yataklı bir devlet hastanesi yapılmıştır.
Yoğun çabalarımız sonucunda Çukurca Devlet Hastanesine uzman ve pratisyen hekimler atanmıştır. Artık Çukurca’da yaşayan vatandaşlar sağlık hizmeti almak için Hakkari Merkezine ya da kilometrelerce uzaktaki Van İline gitmek zorunda kalmamaktadırlar. Hatta Çukurca Devlet Hastanesi'ne Irak'tan da çok sayıda hasta gelmektedir.
HÜKÜMET KONAĞI
Yapımına 2011 yılında başlanan Hakkari Hükümet Konağı, 30 Ocak 2017 tarihinde faaliyete geçmiştir. Osmanlı-Selçuklu mimarisinden esinlenilip günümüz modern mimariye uyarlanarak inşa edilmiştir.
MİLLİ EĞİTİM
2017-2018 Eğitim - Öğretim yılında hizmete girmesi planlanan ve isminin Doğa Koleji olması öngörülen 16 derslikli Okul öncesi ve İlkokul olarak eğitim verecek olan özel okulun inşaatına başlanmıştır. (Merzan Mahallesinde)
Spor Toto Başkanlığı tarafından gönderilen 5 milyon TL yardımla 24 derslikli Spor Lisesi’nin 15 Mayıs 2017 de geçici kabulü yapılacaktır.
ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
Organize Sanayi Bölgesi için uzun süren yer araştırma faaliyetleri tamamlamış olup Hakkari Merkezde Bağışlı Köyü’nde 106/143 ada parsel nolu 301.756,93 m² lik mera arazisi üzerine OSB kurma çalışmalarına başlanacaktır.
YÜKSEKOVA ŞEHİR PLANLAMASI
Yüksekova Operasyonları sonrasında tahrip olan alanlarda yıkım ve hafriyat kaldırma işlemleri devam etmektedir. Hakkâri Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün yapmış olduğu ihale sonucunda şimdiye kadar yıkılan bina sayısı 1.175’dir. Toplam 335.000 m² alan yıkılmıştır.343 ha’lık alan Rezerv Yapı Alanı belirlenmiştir.
Rezerv Yapı Alanının ihtilafsız kısmında TOKİ tarafından 1.234 konut yapılacak, geri kalan alanda ise üretilecek olan 10.000 konutun 5.000 i TOKİ tarafından yapılacaktır. Rezerv Yapı Alanında projeler tamamlanmıştır. Yerleşim yeri ile ilgili kanalizasyon ve içme suyu projeleri hazırlanmıştır. Yüksekova'nın şehir olma ihtimali bulunduğu için imar planları revize edilmekte yeni kamu binalarının yerleri belirlenmektedir. Taslak imar planları hazırlanmıştır.2017 Nisan ayında inşaat faaliyetlerine başlanılması planlanmaktadır.
DOĞALGAZ PROJESİ
Hakkari,Şırnak (Yüksekova-Cizre,Silopi) illerini kapsayan doğalgaz getirme projesinin ihalesi 28.03.2017 tarihinde gerçekleşecektir. 2018 yılı içerisinde BOTAŞ’ın doğalgaz dağıtım işlerini yapabileceği öngörülmektedir. (Depolamayla alakalı çalışma olmayabilir.)
CAZİBE MERKEZLERİ DESTEK PROGRAMI
Az gelişmiş bölgelerdeki yatırım ortamını canlandırarak istihdam, üretim ve ihracatı artırmak yoluyla bölgeler arası gelişmişlik farklarını azaltmak amacıyla gerçekleştirilecek olan özel sektör yatırımlarına Cazibe Merkezleri Programı kapsamında destek verilecektir.
Buna göre; ülkemizin doğu kesiminde yer alan ve Hakkari’yi de içine alan 23 ilde yeni yatırım projeleri için veya yarım kalmış ya da yatırımı tamamlanarak işletme sermayesi yetersizliği nedeniyle işletmeye geçememiş veya kısmen geçmiş yahut başka sebeplerle faaliyet göstermeyen tesislerin yeniden ekonomiye kazandırılması için yatırım ve işletme dönemine ilişkin olarak aşağıdaki destekler sağlanacaktır:
Bu destek programı kapsamında minimum iki milyon lira sabit yatırım sağlayacak ve asgari 30 kişi istihdam edecek imalat sektörü yatırımları yukarıda belirtilen desteklerden faydalanabilecektir.
Ayrıca, atıl vaziyetteki kamu binalarının çağrı merkezi ve veri merkezi olarak kullanımı için tahsisi, çağrı merkezi ve veri merkezi binası yapım desteği ve çağrı merkezlerinde ve veri merkezlerinde ihtiyaç duyulan telekomünikasyon altyapısına da aşağıdaki kapsamda destek sağlanacaktır.
Cazibe Merkezleri Destek Programı Kapsamında Hakkari İli genelinden İlde toplam 43 başvuru olmuştur.(Yatırım Destek Ofisi üzerinden ve Kalkınma Bankasına doğrudan yapılan) başvuru olmuştur.
Bu sayıya Hakkari’de yatırım yapmaya yönelik Başlıca hazır beton, süt ve süt ürünleri üretimi, tekstil, pet su şişeleme ve madencilik gibi imalat sanayii sektörü konularına yönelik başvurular olmakla beraber 3 adet çağrı merkezi kurulmasına yönelik başvuruda mevcuttur.
