İşitme engellilerin kendi aralarında iletişim kurarken el hareketlerini ve yüz mimiklerini kullanarak oluşturdukları görsel dil de illere ve bölgelere göre farklılık gösteriyor. Ege’de başka, Karadeniz’de başka hatta İzmir İstanbul arasında bile farklılıklar gösteren görsel dildeki şive farkı duyanları hayrete düşürüyor.
İşaret dili tercümanı ve eğitmeni Güven Kosova, işaret dilinin de şivesi olduğunu şöyle anlattı: “TDK’nın yaptığı çalışmalar neticesinde işaret dili çeşitlilik arz ediyor. Mesela Türkiye’de konuşulan lisan illere, bölgelere ve yöresel engellilerin yaptıkları kendi çalışmalara göre değişiyor.
İzmir’de, İstanbul’da, Ankara’da, Erzurum’da, Diyarbakır ve Kayseri’de konuşulan işaret dilleri tamamen birbirinden farklıdır. Mesela Cumartesi, Salı gibi haftanın günleri üç büyük ilde farklı el hareketleriyle gösteriliyor.
Değişik işaretler var. Nasıl ki bizim Güneydoğu’daki lehçemizle Karadeniz’deki lehçemiz farklılık gösterebiliyorsa İstanbul’daki birisi ile İzmir’dekinin lisanı da farklılık gösteriyor. Daha belirgini doğu lehçesi, Trabzon’daki, Rize’deki gibi Karadeniz lehçesinde var. Yani açıkçası işaret dilinin de bir şivesi var.”
“İŞARETLER BAYAĞI DEĞİŞİYOR”
İşaret dilini öğrenmeye başlayan Yaşar Üniversitesi Öğrencisi Desire Eylül Cannon da dilde şive farklılığını duyduğunda çok şaşırdığını belirterek şunları söyledi: “İşaret dili hakkında bilgi edinmeye başladığımızda şaşırdığım bir olay oldu.
Şiveler var. Türkçe zaten şive dolu ama işaret dili bari en azından ‘tek olsun anlaşabilelim’ derken, İstanbul’da ve İzmir’de farklı hareketler çıkabiliyor. İşaretler bayağı değişebiliyor.”
İZMİRLİLER BAŞKA İSTANBULLULAR BAŞKA ‘İSTİYOR’
'İstiyoruz' kelimesi eli dışarıya karşı sallamakken, İstanbul ve Ankara’da el buruna götürülerek sallanıyor. İstanbul’u, Egeliler ellerini alınlarına koyarak gösterirken, İstanbullular Boğazı temsil eden el hareketiyle gösteriyorlar.
Tuncelililer Tunceli’yi ellerini koldan aşağıya doğru kaydırarak, İzmirliler ise ellerini bir diğer üstünde kaydırarak gösteriyor. İşaret dilinde herkes kendi iline göre bir lehçe geliştiriyor. (İHA)
