Rusya'da 8,8 deprem sonrası tsunami iki ülkeye ulaştı

Rusya'nın doğusundaki Kamçatka Yarımadası açıklarında 8.8 büyüklüğünde deprem meydana geldi. İlk tsunami dalgaları Kamçatka ve Japonya kıyılarına ulaştı. Fukuşima Nükleer Santrali'ndeki işçiler tahliye edildi.

1952'den beri bir ilk

Rusya bilimler akademisi jeofizik servisi Kamçatka şubesi'nin sosyal medya hesabından yapılan açıklamada, Moskova saatiyle gece 3 sularında Kamçatka'daki depremin 8,8 büyüklüğüne ulaştığı belirtilerek, bunun bölgede 1952 yılından beri meydana gelen depremlerin en şiddetlisi olduğu kaydedildi.

Rusya'da bir şehir sular altında

Rusya Acil Durumlar Bakanlığı, Kamçatka'daki depremin ardından meydana gelen tsunami nedeniyle Severo-Kurilsk şehrinin bir kısmının sular altında kaldığını bildirdi.

"Halk tahliye edildi"

Kamçatka Tsunami İzleme ve Öneri Merkezinin Severo-Kurilsk Bölgesi'ndeki Paramuşir ve Şumşu adalarına yaklaşan bir dalga olduğunu duyurduğu aktarılan açıklamada, "Tsunami dalgası Severo-Kurilsk liman kentini ve Alaid ismindeki bir balıkçılık işletmesini yer yer sular altında bıraktı. Halk tahliye edildi." ifadeleri kullanıldı.

Durumun kontrol altında olduğu vurgulanan açıklamada, tüm görevlilerin çalışmaya devam ettiği belirtildi.Öte yandan, Sahalin Bölgesi yetkililerinin Severo-Kurilsk'teki depremin sonuçlarını ortadan kaldırmak için seferber olduğu kaydedildi.

Tsunami dalgaları Japonya’ya ulaştı

İlk tsunami dalgaları Japonya kıyılarına da ulaştı. Japonya acil durum uyarısı yaptı. Hükümet, kıyı bölgelerdeki halk için tahliye emri verdi. Uyarının ardından halk yüksek binaların çatısına çıkmaya başladı. 11 Mart 2011'deki 9.0 büyüklüğündeki depremde hasar alan ve nükleer sızıntının meydana geldiği Fukuşima Nükleer Santrali de tahliye edilmeye başlandı.

Hawaii limanlarında ticari gemilere boşaltma yasağı getirildi ve tüm limanlar yeni gemi girişine kapatıldı. Aynı zamanda Japonya’da yaklaşık iki milyon kişiden bulundukları bölgeleri tahliye etmeleri istendi.

Tokyo’dan Hawaii’ye, Kaliforniya’dan Yeni Zelanda’ya kadar milyonlarca kişiye tsunami riski nedeniyle uyarılar yapıldı.

Bu sabah Rusya’nın doğusunda 8.8 büyüklüğünde bir deprem kaydedildi. Tsunami dalgalarının kısa sürede ABD’nin Hawaii kıyılarına ulaşması bekleniyor. Daha önce, Japonya’nın kuzey kıyılarında 40 santimetre yüksekliğinde bir tsunami dalgası tespit edilmişti.

ABD Kaliforniya yetkilileri sahil şeritlerinden uzak durulması çağrısında bulundu. Çin, Filipinler, Endonezya, Yeni Zelanda, hatta Peru ve Meksika da tsunami uyarıları yayınladı.

ABD sahil güvenliği tarafından yapılan açıklamada, “Hawaii yakınlarındaki her gemi kıyılardan uzaklaştırılmalı ve tsunami dalgaları geçene kadar limanlardan uzak durmalıdır” denildi.

Seyahat takip sitelerine göre, Hawaii’ye doğru yönelen bazı uçuşların rotası değiştirildi ya da uçaklar kalkış noktalarına geri döndürüldü.

ABD'nin Maui Adası’nda halk yüksek yerlere kaçıyor

Amerika’nın Maui adasında yaşayan Felicia Johnson, sahilde suyun önce çekildiğini, ardından ise su seviyesinin gözle görülür biçimde yükseldiğini belirtti.

47 yaşındaki Johnson, eşyalarını aracına yükleyerek ailesi ve arkadaşlarıyla birlikte geceyi dağlık bölgelerde geçirmeye hazırlandığını söyledi. “Su gerçekten yükselmeye başladı. Bu, ürkütücü ve garip bir şey!” dedi.

Johnson, şu anki durumu iki yıl önce yaşanan ve Lahaina’yı yerle bir eden yangınla kıyasladı. “O zaman hiçbir uyarı verilmemişti ve büyük bir yıkım olmuştu. Şimdi ise o kadar fazla uyarı alıyoruz ki, eğer gitmezsek, bu bizim hatamız olur” dedi.

Bu kez Johnson, eşi ve iki köpeğiyle birlikte aracında geceyi geçirmeye hazırlanıyor. Ayrıca ormanda karşılaşabilecekleri her türlü vahşi hayvana karşı koymak için birkaç sopa da yanına aldığını belirtti.

Asya ve Güney Amerika kıtası ülkeleri için uyarı

8,8 büyüklüğündeki depremin ardından Çin, Endonezya, Filipinler, Meksika ile bazı Güney ve Orta Amerika ülkelerinde tsunami uyarıları yaptı.

Çin Küresel Televizyon Ağının (CTGN) haberine göre Çin Doğal Kaynaklar Bakanlığı, Rusya'nın doğusundaki Kamçatka yakınlarında meydana gelen 8,8 büyüklüğündeki depremin ardından öngörülen tsunami için sarı alarm verdi.

Endonezya'da yayın yapan Jakarta Globe gazetesinin haberine göre de Meteoroloji, İklim ve Jeofizik Ajansı, ülkenin kıyı şeridindeki 10 bölge için tsunami uyarısı yaptı.

Filipinler'in Manila Times gazetesinin haberine göre de Filipinler Volkanoloji ve Sismoloji Enstitüsü, depremin ardından dalga boyu 1 metrenin altında olan tsunaminin ülkeyi vuracağını açıklayarak halka sahillerden uzak durmaları çağrısında bulundu.

Meksika, Orta ve Güney Amerika ülkeleri

CNN'in haberine göre Şili'de ülkenin tüm kıyı şeridinde tsunami tehlikesi bulunduğuna dikkat çekilirken Ekvador'a bağlı Galapagos Adaları'nda dalga boylarının 1,4 metreye çıkabileceği belirtildi.

Meksika ve Orta Amerika Entegre Tsunami Uyarı Sistemi ise Meksika'nın kuzeyinden Panama'ya kadar olan kesim için tsunami uyarısı yayımladı.

İşte tsunamiye dair bazı temel bilgiler:

Tsunami, deniz veya okyanuslarda meydana gelen devasa su hareketidir. Genellikle deniz tabanında gerçekleşen güçlü depremler bu dev dalgaların oluşmasına neden olur.

Depremler sırasında yer kabuğundaki ani ve şiddetli hareket, deniz tabanının yukarı ya da aşağı doğru kaymasına yol açar. Bu da büyük bir su kütlesinin hareket etmesine neden olur ve dev bir dalga şeklinde ortaya çıkar.

Bu noktadan sonra tsunami tüm yönlere doğru yayılır. Şiddetli dalgalar, uzun mesafeleri çok hızlı şekilde kat edebilir. Hatta bazen uçak hızına yaklaşan bir hızla ilerler.

Tsunamiler, önceden fark edilmesi zor olaylardır. Ancak oluştuklarında büyük yıkımlara yol açabilirler.

Diğer nedenler

Depremler tsunamilerin en yaygın nedeni olsa da bazı başka jeolojik felaketler de tsunamiye yol açabilir:
Volkan patlamaları, toprak kaymaları gibi olaylar da deniz tabanında ani değişimlere neden olarak tsunami yaratabilir.

1883 yılında, Endonezya’daki Krakatoa adasında meydana gelen bir volkan patlaması 4.500 kilometre uzaktan duyuldu. Ardından oluşan tsunami yaklaşık 30.000 insanın ölümüne yol açtı.

ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi'ne (NOAA) göre, büyük kütlelerin denize düşmesi ya da deniz tabanındaki ani çöküşler de tsunami oluşturabilir.

“Liman dalgası”

“Tsunami” kelimesi Japonca “liman” (tsu) ve “dalga” (nami) kelimelerinin birleşiminden gelir.

Bazen “çekilme ve yükselme dalgası” olarak da adlandırılır. Ancak uzmanlar bu ifadenin yanlış olduğunu, çünkü dalganın gelgit hareketleriyle ilgisi olmadığını söylüyor.

Tsunami dalgaları, merkezden uzaklaştıkça genellikle küçülür ve yayılır. Ancak kıyıya yaklaştıkça, deniz tabanının yükselmesi nedeniyle sıkışarak yükselirler. Bu da dalganın boyunun kıyıya yaklaşınca hızla büyümesine neden olur.

Tsunami dalgaları kıyıya ulaştığında birkaç saat hatta bazen günlerce sürebilir ve kıyı bölgelerini defalarca vurabilir.

Bir Roma tarihçisi

Kıyı bölgelerinde yaşayanlar için, ilk işaret çoğu zaman denizin hızla çekilmesidir. Bu olağanüstü çekilme, kısa süre sonra devasa bir dalgayla yer değiştirir.

Romalı tarihçi Ammianus Marcellinus, Mısır’ın İskenderiye kentinde 365 yılında meydana gelen bir tsunamiyle ilgili şunları yazmıştır:
“Deniz geriye doğru çekildi. O kadar ki deniz tabanının en derin noktaları bile açığa çıktı ve birçok deniz canlısı gözle görünür hale geldi.”
Marcellinus, ardından şöyle devam eder: “Devasa bir su kütlesi beklenmedik şekilde geri döndü ve binlerce insanı boğdu. Büyük gemiler, dalgaların gücüyle evlerin üzerine fırlatıldı.”

Tsunaminin tahribatı

Tsunaminin yıkıcı etkisi, birçok farklı faktöre bağlıdır. Bunlar arasında:
– Depremin gücü
– Suyun yer değiştirdiği alanın büyüklüğü
– Deniz tabanının yapısı
– Doğal engellerin varlığı veya yokluğu

Depremlerin çoğu Pasifik Okyanusu çevresinde meydana geldiği için, tsunamiler genellikle bu bölgede görülür. Ancak dünya genelinde son binlerce yılda çok sayıda tsunami olayı kayıtlara geçmiştir.

2004 yılının Aralık ayında, Endonezya’nın Sumatra Adası açıklarında 9.1 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. Bu deprem Hint Okyanusu'nda büyük bir tsunamiye yol açtı.

ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu’na göre, açığa çıkan enerji yaklaşık 23.000 Hiroşima atom bombasına eşdeğerdi. 11 ülkede yaklaşık 220.000 kişi yaşamını yitirdi.
Olaydan etkilenenlerin büyük kısmı, deprem merkezinden binlerce kilometre uzaktaydı.