Kısa Giriş: 35. Madde ve Kefalet İlişkisi

2547 sayılı Kanun’un 35. maddesi kapsamında yapılan görevlendirmeler; lisansüstü eğitim, araştırma ve akademik gelişim amacıyla farklı üniversitelere veya yurt dışına gönderilen araştırma görevlileri ve öğretim elemanları için önemli fırsatlar sunar

Ancak kamu kaynağı kullanımı söz konusu olduğunda, kurumlar yükümlülüklerin güvence altına alınmasını talep eder. Bu noktada ‘Yükseköğretim 35. Madde Kefalet Senedi’ devreye girer. Bu rehberde, senedin ne anlama geldiğini, kimlerin imzaladığını, riskleri ve imzalamadan önce kontrol edilmesi gereken maddeleri pratik bir dille özetliyoruz.

Tanım ve Temel Unsurlar

Yükseköğretim 35. Madde Kefalet Senedi ; kamu kaynağı veya kurumsal destekle yürütülen eğitim/araştırma görevlendirmelerinde, yükümlülüklerin yerine getirilmemesi hâlinde idarenin zararını tazmin etmeyi güvence altına alan taahhüt belgesidir. Asıl borçlu (akademisyen) yanında bir veya birden fazla kefilin sorumluluğu düzenlenir. Senette; borcun dayanağı (35. madde görevlendirmesi), hesap yöntemi, faiz/temerrüt hükümleri, kefalet türü (çoğunlukla müteselsil) ve tebligat/uyuşmazlık başlıkları açıkça gösterilmelidir.

Kimlerden İstenir? Kim Kefil Olabilir?

Bu senet çoğunlukla yüksek lisans/doktora eğitimi için başka bir üniversiteye görevlendirilen araştırma görevlilerinden, yurt dışı bursiyerlerden veya kurum içi/dışı proje görevlendirmesi alan öğretim elemanlarından istenir. Kefil olabilecek kişiler için gelir düzeyi, memuriyet, Türkiye’de ikamet gibi şartlar aranabilir. Kefilin mali yeterliği (maaş bordrosu, vergi beyannamesi vb.) ve imza onayı (noter/kurum huzurunda) tipik gerekliliklerdir.

Riskler, Sorumluluk ve Hesaplama Mantığı

Senedin en kritik yönü, sorumluluğun kapsamı ve hesap yöntemidir. Yükümlülük gerçekleşmezse; eğitim masrafları, maaş/ödenek, yolluk ve bazen cezai şart benzeri kalemlerin tahsili gündeme gelebilir. Müteselsil kefalet hâlinde asıl borçlu ile kefiller birlikte sorumlu tutulabilir. Bu yüzden imza öncesinde tutarın nasıl hesaplanacağı, faiz türü (yasal/avans), başlangıç tarihi, üst limit ve kefaletin süresi gibi hususları netleştirmek gerekir.

İmzalamadan Önce Kontrol Listesi

İmza atmadan önce aşağıdaki kontrol listesini kullanmanız, ileride doğabilecek uyuşmazlık riskini düşürür:

• Borcun nedeni ve kapsamı açık mı? Belirsiz/cezai şart içeren kalem var mı?
• Üst limit, faiz türü ve başlangıç tarihi net mi? Hesaplama yöntemi yazılı mı?
• Geri ödeme/mahsup kuralları, erken dönüş veya fesih senaryoları düzenlenmiş mi?
• Kefalet türü (müteselsil/sıradan), süresi ve kefil değişim prosedürü belirtilmiş mi?
• Tebligat adresleri, yetkili mahkeme ve uygulanacak hukuk açıkça yazılmış mı?
• Noter onayı, kefil gelir belgeleri ve imza sirküleri eksiksiz mi?

Uyuşmazlık, İtiraz ve Yargı Yolu

Uyuşmazlık durumunda; öncelikle idare ile yazılı görüşme ve düzeltme talepleriyle miktar ve sorumluluk alanını netleştirmeye çalışın. Hatalı hesaplama, ölçülülük/eşitlik ilkelerinden sapma, tebligat eksikleri, fiilî imkânsızlık (ör. kadro/yer değişikliği nedeniyle hizmetin yerine getirilememesi) gibi durumlarda yargı yolu değerlendirilebilir. Yürütmenin durdurulması talebi için telafisi güç zarar ve açık hukuka aykırılığın somutlaştırılması gerekir.

Kaynak ve Profesyonel Destek

Kapsamlı bir değerlendirme ve örnek senet okuması için aşağıdaki rehbere göz atabilirsiniz. Ayrıntılar için Yükseköğretim 35. Madde Kefalet Senedi rehberine bakabilirsiniz. Profesyonel yönlendirme için hukuki danışmanlık hizmetlerinden yararlanabilirsiniz.

Sonuç olarak, Yükseköğretim 35. Madde Kefalet Senedi ; kamu kaynağının korunması ile akademisyenin kariyer planı arasında dengeli bir çerçeve kurmayı hedefler. İmza öncesinde şeffaf bir hesap yöntemi, makul üst limit ve ölçülülük ilkesine uygun hükümler üzerinde mutabakat sağlamak; hem kurumun hem de akademisyenin öngörülebilirlik beklentisini karşılar. Tüm maddeleri dikkatle okumak ve tereddütleri yazılı olarak netleştirmek, uyuşmazlık riskini azaltır.

Ek not: Kefalet senetlerinde üst sınırın açıkça yazılmaması ve cezai şartın belirsiz bırakılması; ileride ölçülülük ve orantılılık tartışmalarına zemin hazırlar. Kurumun gecikmesinden kaynaklanan durumlar, fiilî imkânsızlık veya plan değişikliği hâllerinde, karşılıklı müzakere ile revizyon yapılması mümkündür. Her aşamada tebliğ tarihlerini kayda almak ve belgeleri düzenli arşivlemek, hak kaybını önler.