Kurnaz köylünün hikayesi

Ey kardeş! Geçmiş zamanlarda bir şehirli ile bir köylü tanışmışlardı.
Köylü şehre gelince, o tanıştığı şehirlinin sokağına çadır kurar, ondan hiç ayrılmazdı.
İki üç ay o şehirlini misâfiri olur, onun dükkânında, sofrasında otururdu.
Köylünün neye ihtiyacı varsa, şehirli bedâva olarak onu yerine getirirdi.
Köylü bir gün yüzünü şehirliye çevirdi de “Ey efendim!” dedi. “Sen hiç köye gelmez misin? Seyre seyrana çıkmaz mısın?
Allah aşkına, bütün çocuklarını getir. Şimdi tam gül mevsimi; ilkbahar.
Yâhut meyve zamanı gel ki, sana ikramlarda bulunayım, hizmet edeyim.
Soyunu sopunu, çoluğunu çocuğunu getir de, köyümüzde üç dört ay kal!

Bahara mevsiminde köy pek hoş olur; çayır çimen kesilir; gönüller alan, gözler okşayan lâleler açılır, saçılır.”

Şehirli onun bu ısrarlı dâvetinden kurtulmak için; “Geleceğim” diye söz verdi. Bu sözün üstünden sekiz yıl geçti.
Köylü her sene şehre gelip misâfir olduğu zaman “Ne zaman geleceksin? Nerede ise kış geldi çattı?” derdi.
Şehirli de “Bu yıl bize filân yerden misâfirler geldi” diye bahâneler bulurdu.“Gelecek sene mühim işlerden yakamı kurtarırsam, sizin tarafa koşup gelmek istiyorum” derdi.

Köylü; “Çoluğum çocuğum, senin çoluğunu çocuğunu bekliyor, ey kerem sahibi! diye karşılık verirdi.
Köylü; her yıl leylek gibi gelir, şehirlinin damına konardı.
Ev sahibi şehirli, her sene altınından ve malından misâfiri için harcar ve onun üstüne sanki kol kanat gererdi.
Nihâyet son defada o cömertlik pehlivanı şehirli, tam üç ay köylünün önüne sabah akşam sofra kurdu, yedirdi, içirdi.
Köylü, gördüğü ikramlardan utandığı için şehirliye: “Ne zaman sözünde duracaksın? Hani bana gelecek, misâfirim olacaktın? Hep beni aldatıyorsun” dedi.
Şehirli de; “Canım da bedenim de sana gelmek, seninle buluşmak istiyor, istiyor ama, her şey ilâhî takdire bağlı. O bizi eviriyor çeviriyor, benim elimde bir şey yok ki!” dedi.
“İnsan yelkenli gemiye benzer. Rüzgârı estiren Allah; gemiyi ne zaman, ne tarafa sürecek bilinmez ki!”
Köylü yine şehirliye yeminler ederek; “Ey kerem sahibi! Çocuklarını al gel de, ikram gör!” diyerek
Onun elini tuttu da; “Allah için olsun, Allah için olsun, Allah için olsun, gayret et de çabuk gel!” diye üç kere yemin etti.
Aradan on yıl geçti. Her yıl köylü bu çeşit yalvarışlarla, tatlı vaatlerde bulundu.
Şehirlini çocukları dediler ki; “Baba! Ay da yolculuk eder, bulut da, gölge de yolculuk eder.
Köylüye bir çok hakkın geçti. Onun için nice zahmetlere katlandın, masraflara girdin, sıkıntı çektin.
O istiyor ki, sen de ona misâfir olasın. Böylece o da, haklarının bir kısmını ödesin.
Bize; “’babanızı kandırın da köye getirin’ diye gizlice ricâda bulundu” dediler.
Şehirli dedi ki: “Dediğiniz doğrudur fakat, ‘İyilik ettiğin kişinin şerrinden sakın!” denilmiştir.
Ben, dostluğumuz bozulur diye korkuyorum. Çünkü dostluk, son nefesin tohumudur. Yâni âhiret günü içindir, Allah rızası içindir.”
Köylü öyle yaltaklandı, öyle yalvardı yakardı ki, şehirlinin kararı elinden gitti, şaşkına döndü.
Köylünün üst üste haber gönderişi ve köye dâvet edişi yüzünden, şehirli gaflete düştü; onun su gibi saf olan tedbiri bulandı.
Bir taraftan şehirlinin çocukları neşe ile: “Baba; köye gidersek biz orada oynarız” deyip durmada idiler.
İhtiyatlı ve tedbirli olan şehirli; çok özürler diledi, şeytan köylüye çok bahâneler söyledi.
“Şimdi” dedi. “Önemli işlerim var. Eğer köye gelirsem, işlerim alt üst olur.
Pâdişah bana mühim ve nâzik bir iş buyurdu. Geceleri bile uyumuyor, benim bu işi başarmamı bekliyor.
Ben pâdişahın buyruğundan dışarı çıkamam, pâdişaha karşı yüzü kara olamam.
Her sabah, her akşam pâdişahın özel bir çavuşu bize geliyor, benden o işi bitirip bitirmediğimi soruyor.
Revâ görür müsün ki, köye geleyim de sultanımın verdiği işi bitiremediğim için bana yüzünü assın, kaşlarını çatsın, kızsın?..
Ondan sonra onun öfkesine nasıl dayanabilirim? Onun gözü önünden kaybolmak için, kendimi diri diri toprağa mı gömeyim?”
O, bu çeşit yüzlerce bahâneler uydurdu, söyledi fakat, hileler Allah’ın takdirine uygun düşmedi.
Allah’ın kazâsı, takdiri gözleri perdelerse, câhil bir köylü, bilgili bir şehirliyi mat eder.
Bu yüzdendir ki, binlerce tedbiri olduğu ve çok ihtiyatlı hareket ettiği hâlde şehirli, köylüye mat oldu ve köye olan o yolculuğunda beklenmedik âfetlere uğradı.
Şehirli kendi dayanma gücüne pek güveniyordu. Gerçi tedbir sebat bir dağ gibi ise de, ilâhî takdirin, kazânın yardım seli, o koca dağı sürükledi, götürdü.
Şehirli işe başladı. Köye gitmek için hazırlandı. İstek kuşu, köy tarafına doğru uçmaya başladı.
Şehirlinin hanımı ve çocukları yol hazırlıkları yapmışlar, götürülmesi gereken eşyayı azm öküzüne yüklemişlerdi.(33)
Çocuklar sevinerek, koşa koşa köye gidiyorlar. “Köyde yemiş yiyeceğiz, müjde!” diyorlardı.
Bizim maksadımız, hoş bir çayırlık çimenlik, yeşil bir köydür. Biz şehir hayatından usandık, bıktık. Orada kerem sahibi, gönüller alan yerde dostumuz var.
O kerem sahibi dost, binlerce özlemle bizleri çağırdı. Her hâlde bizim için o yeşil köyde ikrâm ağaçları, bağış fidanları dikilmiştir.
Biz; uzun süren kış mevsiminin zahîresini, azığını dostumuzdan alır şehre getiririz.
Belki de, cömert dostumuz bağını bahçesini de bize bağışlar ve kendi canında bize yer verir.
Dostlar çabuk olun da şu köyden yararlanalım!” diyorlardı. Fakat, içlerinden akıl onlara; “Pek sevinmeyin, ferahlamayın!” diyordu.
Şehirli ve çocukları hazırlıklarını bitirdiler, katırlara binip köye doğru sürdüler.
Sevinerek hayvanlarını sürüyorlar; “Gezin, yolculuk edin de, ganimetler bulun!” diyorlardı.
Şehirli ile çocuklarının gündüzün güneşten yüzleri yandı, geceleyin de ay ile yol bulmayı öğrendiler.
O zahmetli kötü yol, onlara güzel göründü. Köye gitmenin sevinci ile yol cennete dönmüştü.
Şehirli ve çocukları aldandılar, çıkın içinde altın var sanmışlardı da, köye doğru koşup duruyorlardı.
Güle oynaya, o köylünün hile dolabına doğru çark vurarak koşuyorlardı.
Köye doğru uçan bir kuş görseler, sabırsızlıktan elbiselerini yırtıyorlardı.
Köyden ve köylünün yanından gelen kimi gördülerse, onun yüzünü gözünü öpüyorlardı.
Ve ona; “Sen, bizim dostumuzun yüzünü görmüşsündür. Bu sebeple sen, bizim canımızın canısın; sen, bizim gözümüzsün” diyorlardı.
Sözü kısa kesiyorum. Köy göründü. Göründü ama, o köylünün köyü değildi. Şehirli başka bir köye saptı.
Bir ay kadar köyden köye koştular. Çünkü gidecekleri köyün yolunu iyi bilmiyorlardı.
Şehirli ve çoluk çocuğu da, o yolda eziyetler çektiler, yorgunluklara katlandılar. Karada yaşayan kuşun, suda eziyet çektiği gibi sıkıntılar çektiler.
Artık onlar köye de köylüye de doymuşlardı. Hattâ, usta olmadan şeker yapmaya da karınları toktu.
Bir ay sonra kendileri aç, hayvanları yemsiz, otsuz olarak köye ulaştılar.
Köylüye bak ki, niyeti bozuk olduğundan dâvetli misâfirlerine neler yaptı?
Bağa, bahçeye girip de bir şey yemesinler diye, gündüzün misâfirlerinden yüzünü gizledi, onlara görünmedi.
Misâfirler, köylünün evini sorup buldular, yakınları gibi kapıya koşuştular.
Evdekiler kapıyı açmadılar. Şehirli, bu kabalıktan, bu kötü davranıştan çok üzüldü, deli gibi oldu.
Fakat kızmanın, sert davranmanın sırası değildi. Kuyuya düşünce sert davranmanın ne faydası olur?
Gecenin ayazında, gündüzün güneşin yakıcı harareti altında tam beş gün, beş gece kapının önünde kaldılar.
Orada kalmaları gafletten ve eşeklikten değildi. Belki çaresizlikten, açlık ve susuzluk yüzündendi.
Şehirli, köylüyü gördükçe selâm veriyor; “Ben filânım, adım da şu!” diyordu.
Köylü; “Olabilir!” diyordu. “Yani belki doğru söylüyorsun ama, sen kimsin, kirli bir kimse misin, temiz bir adam mısın; ben ne bileyim?”
Şehirli; “Şu an kıyâmete benzedi. “Kardeş kardeşten kaçıyor” dedi.
Köylüye anlatıyor, diyordu ki: “Ben o kişiyim ki, sen benim soframda tıka basa yemekler yedin.
Filân gün sana filân şeyi satın almıştım. İki kişiyi aşan her gizli şey etrafa yayılır.
Aylarca bana misâfir olmaz mı idin? Sayısız ihsanlarıma, keremlerime nâil olmaz mı idin?
Bizim dostluğumuzun sırrını hâlk işitmiş ve öğrenmiştir. Boğaz nimet yiyince, yüzün utanması, kızarması gerekir.”
Köylü ise; “Saçma sapan ne söylenip duruyorsun?” diyordu. “Ben ne seni tanıyorum, ne adını biliyorum, ne de yerini.”
Beşinci gece hava bulutlar toplandı ve bardaktan boşanırcasına yağmur yağmaya başladı. Gök bile bu yağışa şaştı kaldı.
O yağmurun tesiri ile bıçak kemiğe dayanınca şehirli; “Ev sahibini çağırın!” diye kapının hâlkasını vurmaya başladı.
Köylü yüzlerce ısrardan sonra kapıya geldi ve; “Ey babanın canı, ne var? Ne istersin?” diye sordu.
Şehirli; “Ben eski haklarımdan vazgeçtim” dedi. Sana yaptığımı sandığım iyilikleri de terk ettim.
Ben şu beş gün içinde beş yıllık zahmet ve meşakkat çektim, Bu yakıcı sıcakta zavallı canım perişan oldu.
Ey sevgi güneşi batmak üzere olan dost! Sen benim kanımı bile döksen helâl edeceğim.
Şu yağmurlu gecede bize bir köşe ver de, kıyâmette sevap kazan, azık elde et!”
Köylü; “Şurada bir kulübe var. Bahçıvan orada kurtları bekler, bekçilik yapar” dedi.
“O koca kurt gelirse, onu vurmak için bahçıvanın elinde ok ve yay bulunmaktadır.
Sen de zahmete katlanır, o vazifeyi yaparsan, yâni kurda bekçilik edebilirsen, orası senin olsun. Eğer o işi yapamazsan, dilediğin yere git!”
Şehirli dedi ki: “Sana yüzlerce hizmet ederim. Yeter ki sen, hemen bana bir yer lütfet, o yayı ve oku da elime ver.
Ben uyumam, üzümleri beklerim. Eğer kurt gelirse, baş gösterirse, onu da okla vururum.
Ey iki gönüllü, ikiyüzlü adam! Allah rızası için, bu gece bizi yağmur altında, çamur üstünde bırakma!”
Köylünün bahsettiği yer boşaltılınca şehirli çoluk çocuğu ile o daracık, o kımıldanacak yeri olmayan kulübeye sığındı.
Oraya, sel korkusundan kaçıp bir bucağa sığınan çekirgeler gibi, âdeta birbirlerinin üstüne yığıldılar.
Bütün gece, hepsi de “Allah’ım!” diyorlardı. “Bu bize lâyık, bu bize lâyık, bu hâl bizim lâyığımız.
Bu alçaklarla dost olanlara, yâhut da insan olmayanlara iyilik edenlere, insanlık gösterenler bu hâl lâyıktır.”
Şehirli elinde ok ve yay olduğu hâlde, bütün gece her tarafı dolaşıyor, kurt araştırıp bekçilik ediyordu.
Hâlbuki asıl kurt, kıvılcım gibi ona sıçramıştı. O, kurt aramakta idi ama, asıl kurttan, yâni nefsinden haberi yoktu.
Bir taraftan da, o pis kulübedeki her sivrisinek ve pire, birer kurt gibi şehirliyi ve çocuklarını ısırıyordu.
İnatçı kurdun saldırışı korkusundan sivrisineği kovmaya fırsatsı yoktu.
Kurt bir zarar vermesin diye, gözetlemekten vazgeçmiyordu. Yoksa köylü, şehirlinin sakalını yolardı.
Böylece, hadden aşırı sıkıntı içinde, canları ağızlarına gelmiş bir hâlde beklerken, gece yarısı
Ansızın saldırıp gelen bir kurdun karartısı göründü.
Şehirli, yayını kurup bir ok attı ve hayvanı vurup düşürdü.
Hayvan vurulup düşerken yellendi. Köylü o sesi duyup “Eyvah!” dedi, ellerini dizlerine vurdu.
“Ey adam olmayan!” dedi. “Vurduğun benim eşeğimin sıpasıdır.” Şehirli: “Hayır!” dedi. “O dev gibi bir kurt.
Karartısına baksana! Kurt olduğu besbelli, şekli kurt olduğunu göstermekte.”
Köylü; “Hayır!” dedi. “Ardından çıkan yelin sesinden tanıdım. Onun yellenmesini, suyu şaraptan nasıl ayırt edersem öyle tanırım.
Bahçede gezen sıpamı vurup öldürdün. Dilerim, bundan sonra rahat ve neşe yüzü görmeyesin!”
Şehirli: “İyi bak!” dedi. “Şimdi gece! İnsan, geceleyin iyi göremez…
Gece, insan yanılabilir. Herkes, geceleyin gördüğünü tanıyamaz.
Hem gece, hem gökte bulut var, hem yağmur yağmada. Bu üç karanlık, insanı adamakıllı yanıltabilir.”
Köylü; “O, bana aydın gün gibi apaçık; ben sıpamın yellenmesini tanırım” dedi.
“Yolcunun yol azığını tanıdığı gibi, ben de sıpamın yelini o kadar iyi tanırım ki; yirmi yellenme arasında onun yellenmesini ayırt ederim.”
Şehirli artık dayanamadı, birdenbire fırladı, köylünün yakasını tuttu;
“Ey hileci ahmak!” dedi. “Sen hem esrar içmişsin, hem de afyon yutmuşsun.
Ey sersem adam! Üç karanlık içinde sıpanın yellenmesini tanıyorsun da, beni nasıl tanımıyorsun?
Gece yarısı sıpasını tanıyan, nasıl olur da on yıllık arkadaşını tanımaz, bilmez?(