Temiz Akarsular, Sağlıklı Bir Gelecek
Hazırlayan: Nevzat KIZILBAN,İzmir Büyükşehir Belediyesi Mühendis, İSG Uzmanı, Koordinatör
Kentimizin doğal güzelliklerinden olan Dere, Çay ve Nehirlerimiz, sadece ekosistemimizin değil, aynı zamanda halkımızın yaşam kalitesinin de vazgeçilmez bir parçasıdır.

Bu değerli su kaynaklarımızın korunması, iyileştirilmesi ve gelecek nesillere temiz bir şekilde aktarılması, Kentin yerel ve genel kurumların öncelikli sorumluluğudur. Bu kapsamda, mevcut çalışmaların daha ileriye taşıyarak, *"Kapsamlı Su Kaynakları Koruma ve Yönetim Projesi"*nin hayata geçirilmesi sorumluluğu bulunmaktadır. Bu proje, bütüncül bir yaklaşımla, kirlilikle mücadeleyi çok yönlü bir şekilde ele alarak ve sürdürülebilir bir çevre yönetimi modeli oluşturacaktır.

1. Akarsu Kirliliğiyle Bütünleşik Mücadele ve Önleme
Çay ve nehir kirliliğiyle mücadelede proaktif ve reaktif stratejileri bir araya getiriyoruz.

1.1. Gelişmiş Denetim ve Erken Uyarı Sistemi
Akıllı İhbar ve Takip Sistemi: Vatandaşların kirlilik vakalarını daha hızlı ve etkin bir şekilde bildirebileceği, coğrafi bilgi sistemleri (CBS) tabanlı bir mobil uygulama ve web platformu geliştirilecektir. Bu sistem sayesinde gelen ihbarlar anında ilgili ekiplere iletilecek ve müdahale süreçleri takip edilecektir.

Drone ve Uzaktan Algılama Teknolojileri: Kirlilik kaynaklarının tespiti için drone tabanlı termal ve multispektral görüntüleme kullanılarak, özellikle erişimi zor alanlardaki kaçak deşarjlar ve atık birikintileri havadan tespit edilecektir. Bu sayede, kirlilik henüz büyümeden erken müdahale imkanı sağlanacaktır.

Rutin Denetimlerin Optimizasyonu: Belirlenen kritik noktalarda ve riskli bölgelerde, atık bertaraf tesisleri, sanayi kuruluşları ve yerleşim alanlarını kapsayan periyodik ve habersiz denetimler artırılacaktır. Denetim sonuçları düzenli olarak raporlanacak ve kamuoyuyla paylaşılacaktır.

1.2. Kurumsal İşbirliği ve Koordinasyon Ağı
Çok Paydaşlı Çalışma Grupları: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Su ve Kanalizasyon İdaresi (SUKİ), DSİ, Tarım ve Orman Müdürlüğü gibi ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının yanı sıra, üniversiteler (çevre mühendisliği, biyoloji bölümleri), organize sanayi bölgeleri yönetimleri ve sivil toplum kuruluşları (STK'lar) ile düzenli toplantılar ve işbirliği protokolleri oluşturulmalıdır. Bu sayede, kirlilikle mücadelede ortak stratejiler geliştirilecek, bilgi ve kaynak paylaşımı sağlanacaktır.

"Temiz Akarsular Forumu" Oluşturulması: Yılda en az bir kez düzenlenecek, ilgili tüm paydaşları bir araya getiren bir forum ile sorunlar masaya yatırılacak, iyi uygulama örnekleri paylaşılacak ve yeni projeler için fikir alışverişinde bulunulmalıdır.

2. Atık Yönetiminde Yenilikçi Yaklaşımlar
Çay ve nehir kirliliğinin temel nedenlerinden biri olan katı ve sıvı atık yönetimi, projemizin en kritik bileşenlerinden biridir.

2.1. İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi ve Geri Dönüşüm Entegrasyonu
Tam Kapasiteyle İşletme ve Optimizasyon: Sıvı atık ileri biyolojik arıtma tesisi bir an önce yapılması ve mevcut katı atık ayrıştırma geri dönüşüm tesisinin tam kapasite ile ve en yüksek verimlilikte çalışması için sürekli izleme ve optimizasyon çalışmaları yapılacaktır.

Endüstriyel Atıksu Ön Arıtma Zorunluluğu: Sanayi kuruluşlarına, deşarj ettikleri atıksuyu belirledikleri standartlarda ön arıtmaya tabi tutma zorunluluğu getirilecektir. Bu konuda denetimler sıklaştırılacak ve gerekmeyen durumlarda yasal yaptırımlar uygulanacaktır.

Evsel Atık Ayrıştırma ve Geri Dönüşüm Teşviki: Hane halkında kaynağında ayrıştırma alışkanlığını yaygınlaştırmak amacıyla bilinçlendirme kampanyaları düzenlenecek, geri dönüşüm kutuları yaygınlaştırılacak ve başarılı uygulamalar teşvik edilecektir. Özellikle çay ve nehir kenarındaki yerleşim yerlerinde bu çalışmalara ağırlık verilecektir.

2.2. Sıfır Atık Akarsu Havzası Projesi
Atık Toplama Bariyerleri: Akarsu yataklarına, katı atıkların ilerlemesini engelleyecek, ancak su akışını engellemeyecek akıllı atık toplama bariyerleri yerleştirilecektir. Bu bariyerler düzenli olarak temizlenecek ve toplanan atıklar geri dönüşüm süreçlerine dahil edilecektir.

Kıyı Şeridi Temizleme Ekipleri: Özel olarak eğitilmiş mobil ekipler, periyodik olarak çay ve nehir kıyılarında ve yataklarında biriken katı atıkları temizleyecektir. Bu ekipler aynı zamanda kirlilik kaynaklarını da raporlayacaktır.

Gönüllü Temizlik Kampanyaları: Vatandaş katılımını teşvik etmek amacıyla düzenli olarak "Akarsu Temizlik Günü" gibi etkinlikler düzenlenecek ve gönüllü ekiplerle birlikte temizlik çalışmaları yapılacaktır.

3. Akarsu Su Kalitesi İzleme ve Bilgi Sistemi
Bilimsel verilere dayalı karar alma süreçlerini desteklemek amacıyla kapsamlı bir su kalitesi izleme ve raporlama sistemi kurulacaktır.

3.1. Sürekli ve Kapsamlı İzleme Ağı
Otomatik Su Kalitesi İstasyonları: Zap Nehri ve diğer önemli çaylar üzerinde, pH, Tuzluluk, Sıcaklık, Çözünmüş Oksijen, Bulanıklık, İletkenlik gibi temel parametreleri gerçek zamanlı olarak ölçen otomatik su kalitesi istasyonları kurulacaktır. Bu istasyonlardan alınan veriler anlık olarak merkeze aktarılacaktır.

Genişletilmiş Laboratuvar Analizleri: "Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği" ve "Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği" kriterlerini esas alarak, aylık periyotlarla ve ihtiyaç halinde daha sık olmak üzere, farklı noktalardan alınacak dip ve yüzey suyu numunelerinde kapsamlı laboratuvar analizleri yapılacaktır. Bu analizler, Askıda Katı Madde, Escherichia coli, Intestinal enterokok, Ağır Metaller, PCB'ler ve Pestisitler gibi parametreleri kapsayacaktır.

Biyolojik İzleme: Su kalitesinin göstergesi olan makroomurgasız ve balık popülasyonları da düzenli olarak izlenecek, biyoindikatörler kullanılarak ekosistemin sağlığı hakkında bilgi toplanacaktır.

3.2. Şeffaf Veri Yönetimi ve Halkla Paylaşım
Web Tabanlı Su Kalitesi Portalı: Yapılan tüm analiz sonuçları, grafikler ve geçmişe dönük veriler, Kent Belediyesi'nin web sitesindeki özel bir link üzerinden anlık ve güncel olarak kamuoyuyla paylaşılacaktır. Bu portal, anlaşılır bir dille, su kalitesindeki iyileşmeyi veya olası sorunları gösteren interaktif haritalar ve grafikler içerecektir.

Bilgilendirme Raporları: Su kalitesi verileri, periyodik olarak hazırlanan detaylı raporlarla Kent Konseyi, ilgili bakanlıklar ve halkla paylaşılacaktır.

4. Kent Belediyesi Temiz Su Koordinasyon Birimi
Projenin koordinasyonunu ve sürdürülebilirliğini sağlamak amacıyla özel bir birim kurulacaktır.

4.1. Uzman Ekip ve Yetki Alanı
"Nehir ve Çay Temiz Su Koordinasyon Birimi": Kent Belediyesi bünyesinde, çevre mühendisleri, biyologlar, kimyagerler ve saha elemanlarından oluşan uzman bir "Nehir ve Çay Temiz Su Koordinasyon Birimi" kurulacaktır.

Görev Tanımı: Bu birim, projenin tüm aşamalarını koordine etmek, denetim ve izleme faaliyetlerini yürütmek, paydaşlarla işbirliğini sağlamak, eğitim ve bilinçlendirme programlarını organize etmek ve elde edilen verileri raporlamakla sorumlu olacaktır.

Hızlı Müdahale Protokolleri: Kirlilik vakalarına anında ve etkili müdahale edebilmek için birim içerisinde 7/24 esasına göre çalışan bir acil müdahale ekibi oluşturulacak ve ilgili kurumlarla (itfaiye, emniyet, sağlık vb.) ortak protokoller belirlenecektir.

4.2. Kapasite Geliştirme ve Uluslararası İşbirliği
Eğitim ve Sertifikasyon Programları: Birim personeli ve ilgili diğer çalışanlar için su kalitesi izleme, atık yönetimi, çevre mevzuatı ve acil durum müdahalesi konularında düzenli eğitimler ve sertifikasyon programları düzenlenecektir.

Uluslararası Projeler ve Fonlar: Avrupa Birliği fonları, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) gibi uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapılarak, su kalitesi ve çevre yönetimi alanında uluslararası projeler geliştirilecek ve ek fon kaynakları aranacaktır. Bu sayede, projenin kapsamı ve etkisi artırılacaktır.

5. Eğitim, Bilinçlendirme ve Halk Katılımı
Kirlilikle mücadelenin uzun vadeli başarısı, toplumun bilinç düzeyinin artırılması ve aktif katılımıyla mümkündür.

5.1. Kapsamlı Çevre Eğitimi Programları
Okul Temelli Eğitimler: Anaokulundan üniversiteye kadar tüm eğitim kademelerinde, su kaynaklarının önemi, kirliliğin nedenleri ve sonuçları, atık ayrıştırma ve su tasarrufu konularında interaktif eğitim programları, atölye çalışmaları ve saha gezileri düzenlenecektir.

Kamu Spotları ve Kampanyalar: Televizyon, radyo, sosyal medya ve billboardlar aracılığıyla, su kirliliğinin önlenmesi, doğru atık bertarafı ve su kaynaklarının korunması konularında bilinçlendirme kampanyaları ve kamu spotları yayınlanacaktır.

Hedef Kitleye Yönelik Bilgilendirme: Özellikle tarım alanlarında faaliyet gösteren çiftçilere, sanayi kuruluşlarına ve evsel atık üreten hane halkına yönelik, özel olarak hazırlanmış bilgilendirme materyalleri dağıtılacak ve bilgilendirme toplantıları düzenlenecektir.

5.2. Halk Katılımını Teşvik Etme
"Akarsu Dostu Kent" Gönüllülük Programı: Vatandaşların projenin farklı aşamalarına (temizlik kampanyaları, gözlem ve raporlama, eğitim destekçiliği) aktif olarak katılımını sağlayacak bir gönüllülük programı oluşturulacaktır. Gönüllülere eğitimler verilecek ve düzenli olarak teşekkür etkinlikleri düzenlenecektir.

Sosyal Medya ve Dijital Platformlar: Projenin gelişmeleri, başarı hikayeleri ve çağrılar, belediyenin sosyal medya hesapları ve diğer dijital platformlar aracılığıyla sürekli olarak paylaşılacak, etkileşimi artırıcı içerikler üretilecektir.

Bu "Kapsamlı Su Kaynakları Koruma ve Yönetim Projesi", Kent Belediyesi'nin çevreye olan taahhüdünü gösteren, bilimsel veriye dayalı, paydaş odaklı ve sürdürülebilir bir model sunmaktadır. Proje sayesinde, akarsularımızdaki kirlilik minimize edilecek, su kalitesi Avrupa standartlarına ulaşacak ve kentimiz, doğal güzellikleriyle anılan, "Temiz Akarsular Kenti" unvanını kazanacaktır.