TARIMSAL VE HAYVANCILIK YETİŞTİRME, ÜRETİM VE ÜRÜN İŞLEME YAPISALLARI İHTİSAS ALANLARI PROJESİ

Geleceğin Tarım Kentleri İçin Stratejik Hamle
Konu: İl Toprak Koruma Kurulu kararı ile koruma altına alınan tarım arazilerinin mutlak
korunması ve tarım-hayvancılık yapısallarının planlı gelişimi.
Proje Konusu: İzmir genelinde Tarımsal ve Hayvancılık İhtisas Alanları ile Ürün İşleme
Bölgelerinin entegre bir yaklaşımla planlanması ve bu alanların sürdürülebilir altyapı ile
desteklenmesi.

Projenin Amacı: İzmir İl Toprak Koruma Kurulu kararı ve Bakanlar Kurulu onayı ile mutlak
koruma altına alınan tarım arazilerinin üzerindeki yapılaşma baskısını tamamen ortadan kaldırmak;
bunun yerine, tarım ve hayvancılık faaliyetleri için gerekli olan tüm yapısalları (yetiştirme, üretim,
depolama, işleme vb.) planlı, çevresel etkiyi minimize eden ve modern altyapıya sahip, özel
ihtisas alanlarında yoğunlaştırmak. Bu sayede, tarım arazilerinin ekolojik bütünlüğünü korurken,
tarımsal üretimin verimliliğini ve katma değerini artırmak, sektör paydaşlarına kalıcı ve
sürdürülebilir çözümler sunmak.

Proje Önerisi: Nevzat KIZILBAN, Zir. Müh., İSG Uzmanı, DS Proje Koordinatörü, İzmir İli ''Toprak Koruma Kurulu'' Komisyonu Üyesi.
Giriş: İzmir'in Tarımsal Geleceği İçin Acil Eylem Planı
İzmir İli Toprak Koruma Kurulu'nun 10.05.2017 tarihli toplantısında alınan ve Bakanlar Kurulu tarafından onaylanan kararlar, ilimizdeki Aliağa, Bakırçay, Kemalpaşa, Menemen, Ödemiş ve Selçuk Ovaları gibi değerli tarım ovalarının korunmasına yönelik hayati bir adım olmuştur.

Bu kararlar, tarımsal potansiyelimizi güvence altına almak adına büyük önem taşımaktadır. Ancak, bu
kararların ardından ortaya çıkan yapılaşma talepleri, özellikle ilçe belediyeleri, Çevre ve Şehircilik
İl Müdürlüğü ve TEİAŞ gibi kurumlardan gelen başvurular, korunması gereken alanlar ile tarımsal ve hayvancılık yapısalları ihtiyacı arasındaki derin çelişkiyi gözler önüne sermiştir. Detaylı incelemeler, tarım ve hayvancılık yapısalları için acilen özel ihtisas alanlarının planlanması ve imar planlarının oluşturulması gerekliliğini açıkça ortaya koymuştur.

Bu proje, bu hayati ihtiyaca kapsamlı ve sürdürülebilir bir yanıt sunmaktadır.
Sorun Tespiti: Koruma ve Gelişim Arasındaki Çatışma
İzmir ilimizdeki mutlak koruma altına alınmış tarım arazileri, kırsal nüfusumuzun temel geçim
kaynağı ve gıda güvenliğimizin teminatıdır. Ancak, bu araziler üzerinde yaşayan mülk sahipleri ve işletmeciler, tarımsal ve hayvancılık faaliyetlerini sürdürebilmek için ağıl, ahır, soğuk hava deposu, ürün işleme tesisleri gibi modern ve hijyenik yapısallara ihtiyaç duymaktadır.

Bugüne kadar bu tür yapılaşma taleplerine koruma altındaki araziler üzerinde verilen izinler, maalesef binlerce hektar verimli tarım arazisinin tarım dışı amaçlarla geri dönülmez şekilde kaybına yol açmıştır. Tarımsal üretimin sağlıklı ve verimli bir şekilde devam edebilmesi için bu tür yapısallar bir
zorunluluktur. Bu durum, yerel yönetimlerimizi ve ilgili tüm paydaşları, hem koruma hem de
gelişim dengesini gözeten kalıcı çözümler üretmeye acilen sevk etmektedir.

Mevcut plansız
büyüme, hem doğal kaynaklarımızı tüketmekte hem de tarımsal verimliliği düşürmektedir.
Çözüm Önerisi: Tarımsal ve Hayvancılık Yapısalları ve Ürün İşleme İhtisas Alanları Projesi
Bu kapsamlı sorunlara kalıcı, entegre ve sürdürülebilir bir çözüm üretmek amacıyla, mutlak koruma kapsamına alınmış tarım arazileri ovalarının dışında, tarım ve hayvancılık yapısalları ile ürün işleme tesisleri için özel ihtisas alanlarının oluşturulması ve bu alanlara yönelik modern
altyapıya sahip, detaylı imar planlarının hazırlanması önerilmektedir. Bu stratejik yaklaşım, bir yandan koruma altındaki değerli tarım arazilerimizin ekolojik bütünlüğünü ve üretim kapasitesini güvence altına alırken, diğer yandan tarım ve hayvancılık sektörünün çağdaş standartlarda, planlı ve verimli bir şekilde gelişmesini sağlayacaktır. Proje, sadece yapılaşma sorununu çözmekle
kalmayacak, aynı zamanda kırsal kalkınmayı destekleyecek ve katma değerli ürün üretimini teşvik edecektir.

Proje Detayları: Entegre Planlama ve Uygulama Modeli
Bu projenin başarısı, detaylı bir planlama ve çok paydaşlı işbirliği ile mümkün olacaktır:
1. İhtisas Alanlarının Belirlenmesi ve Stratejik Planlaması:

• Bütünşehir esasına dayalı kapsamlı bir mekansal analiz çalışması ile en küçük yerleşim
birimlerinin dahi tarım ve hayvancılık faaliyetleri için ihtiyaç duyduğu yapısalların ve ürün işleme tesislerinin taleplerine cevap verecek şekilde, koruma altına alınmış tarım arazileri dışında uygun tarım dışı alanlar belirlenecektir.

• Belirlenen bu alanlar, sadece bireysel işletmeler için değil, aynı zamanda kooperatifleşme
ve ortak kullanım alanlarına da imkan sağlayacak şekilde, Tarımsal ve Hayvancılık
İhtisas Bölgeleri ile Ürün İşleme Merkezleri olarak planlanacaktır.
• Bu stratejik planlamada, arazi topografyası, jeolojik yapı, deprem riski, ulaşım imkanları (karayolu, demiryolu, liman bağlantıları), mevcut ve potansiyel enerji kaynakları, su kaynaklarına yakınlık, atık yönetimi altyapısı, mevcut yerleşim yerlerine yakınlık, sosyo-ekonomik entegrasyon ve çevresel etki değerlendirmesi (ÇED) faktörleri titizlikle dikkate alınacaktır. Amaç, gelecekteki olası büyüme ihtiyaçlarını da karşılayabilecek, esnek ve modüler yapılar tasarlamaktır.

2. Detaylı İmar ve Çevre Düzenleme Planlarının Hazırlanması:
• Belirlenen ihtisas alanları için katılımcı bir yaklaşımla (yerel halk, çiftçiler, sivil toplum
kuruluşları, üniversiteler, ilgili bakanlıklar) detaylı imar planları hazırlanacaktır.
• Bu planlarda, yapılaşma koşulları (emsal, kat adedi, yapı yaklaşma mesafeleri), parsel
büyüklükleri (minimum ve maksimum), yapı yükseklikleri, peyzaj düzenlemeleri, yeşil
alanlar, güvenlik bölgeleri ve diğer imar esasları net bir şekilde belirlenecektir.
• Planlar hazırlanırken, ekolojik denge, biyoçeşitliliğin korunması, su havzalarının
hassasiyeti, gürültü ve koku kirliliği kontrolü, atıkların kaynağında ayrıştırılması ve
geri dönüşümü, enerji verimliliği (güneş panelleri, biyogaz tesisleri gibi yenilenebilir
enerji kaynaklarının entegrasyonu) gibi çevresel faktörler en üst düzeyde ele alınacaktır.
Modern atık su arıtma tesisleri ve katı atık bertaraf üniteleri bu planların ayrılmaz bir parçası
olacaktır.

3. Modern Altyapı ve Sürdürülebilir Çevre Planlaması:
• İhtisas alanlarının ihtiyacı olan elektrik (kesintisiz ve yeterli kapasitede), su (içme ve
kullanma suyu ile sulama suyu), kanalizasyon, atık su arıtma, geniş bant internet ve fiber optik iletişim ağları, güvenli ve verimli ulaşım yolları (iç ve dış yollar), lojistik merkezler gibi altyapı sistemleri, amacına uygun olarak akıllı şehir/bölge prensipleriyle planlanacak ve projelendirilecektir.
• Çevre düzenleme planları ile bu alanların doğal ve kültürel çevreye uyumu sağlanacak,
estetik ve işlevsel bir görünüm kazanması hedeflenecektir. Yeşil koridorlar, rekreasyon alanları ve peyzaj mimarisi bu planlara entegre edilecektir.

• Sıvı ve katı atıkların çevreye zarar vermeden bertaraf edilmesi, dönüştürülmesi ve geri
kazanılması için gerekli modern tesisler (biyogaz tesisleri, kompostlama alanları, ileri atık
su arıtma tesisleri) planlanacak ve hayata geçirilecektir. Bu tesisler, ihtisas alanlarının kendi
kendine yeterliliğini artıracaktır.

4. Model ve Kapsam: İzmir'den Ulusal Bir Örnek
• Bu proje, kırsal mahallelerde yaşayan mülk sahiplerinin koruma altındaki arazilerine
yakın bölgelerde, tarım ve hayvancılık yapısalları ile ürün işleme tesisleri için güvenli,
erişilebilir ve sürdürülebilir yer ayrılması prensibine dayanacaktır.
• Uygulama, başlangıçta pilot bölgelerde başlayıp elde edilecek deneyimlerle tüm ili
kapsayacak şekilde genişletilecektir.

• Kentlerdeki sanayi bölgeleri örneğinde olduğu gibi, tarım ve hayvancılık yapısalları için
modern, organize ve çevresel duyarlılığı yüksek özel ihtisas bölgeleri oluşturulacaktır.
• Bu bölgelerde, ortak depo alanları, laboratuvarlar, veterinerlik hizmetleri, tarım
makineleri bakım-onarım atölyeleri, kooperatif satış noktaları, eğitim ve danışmanlık
merkezleri, biyogaz üretim tesisleri, paketleme ve lojistik birimleri gibi çok amaçlı
hizmetleri ve genel ihtiyaçları karşılayacak ortak kullanım alanları da planlanabilecektir.
Bu entegre yaklaşım, ölçek ekonomisi sağlayacak ve sektörün rekabet gücünü artıracaktır.

Projenin Faydaları: Çok Boyutlu Kazançlar

Bu stratejik proje, İzmir ve Türkiye için sayısız fayda sağlayacaktır:
• Mutlak Tarım Arazisi Koruma: En değerli tarım arazilerimiz üzerindeki plansız ve dağınık yapılaşma baskısı tamamen ortadan kalkacak, bu değerli arazilerin gelecek nesiller
için mutlak korunması ve tarımsal üretim potansiyellerinin sürdürülebilirliği sağlanacaktır.
• Sürdürülebilir ve Modern Tarım-Hayvancılık: Tarım ve hayvancılık faaliyetleri için
gerekli olan modern, teknolojik ve çevresel standartlara uygun yapısallar ve tesisler, tarım
dışı alanlarda planlı ve entegre bir şekilde hayata geçirilebilecektir. Bu sayede üretim maliyetleri düşecek, verimlilik artacak ve ürün kalitesi yükselecektir.

• Mülkiyet Sahiplerinin Mağduriyetinin Giderilmesi ve Teşvik: Koruma altındaki
arazilerinde yapılaşma sorunu yaşayan ve modernizasyon ihtiyacı duyan mülk sahiplerinin
ihtiyaçları, belirlenen ihtisas alanlarında karşılanabilecektir. Bu alanlarda yatırım yapmaları
teşvik edilecek, hatta kolay kredi imkanları ve vergi avantajları gibi destekler sunulabilecektir.
• Planlı ve Entegre Kırsal Gelişim: Tarım ve hayvancılık sektörünün planlı ve koordineli bir şekilde gelişmesine katkı sağlanacak, dağınık ve kontrolsüz yapılaşmanın getirdiği
çevresel ve sosyo-ekonomik sorunların önüne geçilecektir. Kırsal bölgelerde yaşam kalitesi
artırılacaktır.

• Çevre Koruma ve İklim Direnci: Tarım dışı alanlarda yapılacak titiz planlamalar ile doğal kaynakların korunması, su ve toprak kirliliğinin önlenmesi, biyoçeşitliliğin sürdürülmesi ve
çevresel etkilerin minimize edilmesi sağlanacaktır. Proje, iklim değişikliğinin olumsuz
etkilerine karşı daha dirençli bir tarım sistemi oluşmasına katkı sunacaktır.
• Katma Değerli Üretim ve Ekonomik Canlılık: Ürün işleme tesislerinin ihtisas alanlarında
yoğunlaşması, tarımsal ürünlerin katma değerinin artırılmasına, markalaşmaya ve ihracat potansiyelinin geliştirilmesine olanak tanıyacaktır. Bu durum, kırsal ekonomide yeni istihdam alanları yaratacak ve genel ekonomik canlılığı artıracaktır.

• Ülke Çapında Model Proje: Bu proje, İzmir'den başlayarak ülkemizdeki diğer iller için de
örnek teşkil edecek, yenilikçi ve sürdürülebilir bir tarım ve kentleşme modeli sunmaktadır. Ulusal tarım stratejilerine yön verebilecek bir referans proje olacaktır.

• Gıda Güvenliği ve Arz Güvencesi: Tarım arazilerinin korunması ve modern tarım
yapılarının planlı gelişimi, ülkenin gıda güvenliği ve gelecekteki gıda arz güvencesi açısından stratejik bir yatırım olacaktır.

Sonuç ve Talep: İzmir'in Geleceğine Yatırım
İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin bu kapsamlı, stratejik ve geleceğe dönük projeyi bir an önce dikkate alarak hayata geçirmesi, ilimizdeki koruma altına alınmış tarım arazilerinin gelecek nesillere sağlıklı, verimli ve bütüncül bir şekilde aktarılması için kritik bir dönüm noktası olacaktır. Bu proje sayesinde, sadece on binlerce hektar tarım arazisi yapılaşma tehdidinden korunmakla kalmayacak, aynı zamanda mülk sahiplerinin tarım ve hayvancılık faaliyetlerini modern, verimli ve sorunsuz bir şekilde sürdürmeleri mümkün hale gelecektir.

Bu, İzmir'in hem
çevresel sürdürülebilirliği hem de ekonomik kalkınması için hayati bir adımdır.
Projenin ilimizin tarımsal potansiyelini maksimize etme ve çevresel değerlerini koruma vizyonuyla
uyumlu olduğu açıkça görülmektedir. Bu bağlamda, projenin uygun görülmesi ve hayata geçirilmesi amacıyla ilgili birimlere gerekli emir ve talimatların verilmesini, bu vizyoner yaklaşımın İzmir'e
kazandırılmasını saygılarımla arz ve talep ederim.