Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsmanlık) 6328 sayılı yasa ile 2012 yılında kurulmuştur ve TBMM’ye bağlı ancak özerk bir biçimde faaliyet yürüten bir kurumdur. Kurum idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve önerilerde bulunmakla görevlidir.

Kurumun görevleri arasında, gelen şikayetleri incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmak, yıllık rapor hazırlamak, yıllık raporu beklemeksizin gerek gördüğü konularda özel rapor hazırlamak, raporları kamuoyuna duyurmak gibi görevler yer almaktadır.

6328 sayılı yasa kapsamında idare kavramının kapsamında aşağıda belirtilen kurum ve kuruluşlar girmektedir ve bu kurum ve kuruluşların her türlü işlem ve eylemleri ile tutum ve davranışlarına karşı Kamu Denetçiliği Kurumu’na başvuru yapılması mümkündür:

• Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri,
• Sosyal güvenlik kurumları,
• Mahalli idareler,
• Mahallî idarelerin bağlı idareleri,
• Mahallî idare birlikleri,
• Döner sermayeli kuruluşlar,
• Kanunlarla kurulan fonlar,
• Kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşlar,
• Kamu iktisadi teşebbüsleri,
• Sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait kuruluşlar ile bunlara bağlı ortaklıklar ve müesseseler,
• Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,
• Kamu hizmeti yürüten özel hukuk tüzel kişiler.
• Kurum’a başvurulabilmesi için 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda öngörülen idari başvuru yolları ile özel kanunlarda düzenlenen zorunlu idari başvuru yollarının tüketilmesi gereklidir. Ancak Kurum, telafisi güç veya imkansız zararların doğması ihtimali bulunan hallerde, idari başvuru yolları tüketilmese dahi başvuruları kabul edebilir. Kurum’a başvuru, idare nezdinde yapılan başvurunun cevabının tebliği tarihinden itibaren altı ay içinde yapılmalıdır. İdare, başvuruya altmış gün içinde cevap vermemişse, bu altmış günlük sürenin bitiminden itibaren yine altı ay içinde Kurum’a başvurunun yapılması gereklidir. Yargı organlarında görülmekte olan veya yargı organlarınca karara bağlanmış uyuşmazlıklar hakkında Kurum’a yapılan şikayetler incelenmez.

Ombudsmanın başlıca görevleri; koruma işlevi(ülkenin tek egemen gücü olan devletin haksız uygulamalarına karşı vatandaşın korunması), araştırma, inceleme ve denetleme işlevi(temel varlık sebebi) ve yönetimin gelişmesine katkı sağlama işlevi(bürokrasinin gözünden kaçan uygulama hatalarına karşı bir kontrol görevi)dir (Özden, 2005: 32).

Unutulmamalıdır ki ombudsman, bir yandan idarenin denetlenmesi ve yurttaşların haklarının savunulması işlevini yerine getirmekte, ama bir yandan da gerek yurttaşlara gerek idareye hukuk devletinde idarenin nasıl olması gerektiği ve yurttaşların idarenin denetimine nasıl katılmaları gerektiği konusunda eğitim vermektedir.(Erhürman, 1998: 102).

Ombudsman, daha çok kamu örgütlerine yönelik yapılan şikâyetleri ele almaktadır. Kamu örgütlerinin kusurlu, işlemeyen veya aksayan uygulamalarını belirlemektedir. Elde etmiş olduğu sonuçları meclis aracılığıyla kamuoyunun bilgisine sunmaktadır (Eryılmaz, 2018: 401). Ombudsmanlık kurumu, kapalı, klasik bürokrasinin aksine vatandaşın tarafında duran, vatandaş adına gerekli gördüğünde kamu örgütlerini sorgulayabilen, gerektiğinde bilgi ve belge talep edebilen kamusal bir kurum niteliği taşımaktadır (Özdemir, 2015: 28).

Ombudsmanın esas görevi, kamu idarelerinin denetlenmesinin yanı sıra idarenin yapmış olduğu hatalı eylemlerden dolayı meydana gelebilecek zararlara karşı halkı korumaktır (Yıldız, 1998: 32).

Vatandaş ile kamu idareleri arasında arabulucu olan ombudsman, aynı zamanda yargı sisteminin eksikliklerini de giderici bir görev üstlenmiş ve bu süreçte önemli gelişmeler kaydetmiştir (Tortop, vd., 1993: 180). Örneğin; idare mahkemelerinin dava yükünü azalttığı ve onların daha iyi çalışmasına yardımcı olduğu gözlenmektedir (Kestane, 2006: 128).

Ombudsmanlık kurumu sadece idarenin eylem, işlem ve davranışları ile ilgili araştırma ve incelemeler yapabilmektedir. Dolayısıyla özel kişiler arasındaki uyuşmazlıklar, yasama ve yargı organının işlemleri tasarruf alanının dışında kalmaktadır (Erdoğan, 2019: 235).

Kamu Denetçiliği Kurumu, kamu kurumlarının hukuka uygun bir şekilde hareket etmelerini sağlamak ve kamu görevlilerinin keyfi davranışlarda bulunmalarının önlenmesi amacıyla devlet geleneğimizde yerini almış köklü bir kurumdur (Özdemir, 2015: 11).

Kurum imajının vatandaşlar tarafından olumlu algılanması ve daha etkin kullanımı için kurumun tanıtımı büyük önem taşımaktadır. Vatandaşların Kurumun amacı, statüsü, görevi ve yetkileri konusunda bilgilendirilmesi gerekmektedir. Ayrıca kuruma başvurunun nasıl yapılacağı, bu başvuruların değerlendirme ve sonuçlandırma sürecinin nasıl işlediği hakkında bilgilendirme yapılmalı ve kurumun tanınması sağlanmalıdır.

Buna ilişkin olarak kuruma dair haberlere medya iletişim araçlarında daha fazla yer verilmesi ve vatandaşların gözünde güvenilir imajını pekiştirecek biçimde bilgilendirmeye yönelik yayınların yapılması tanıtım açısından gereklidir. Bu amaçla tanıtım toplantıları, ziyaretler ve gerekli ise reklam harcamaları da yapılmalıdır.

Yani kurumun her türlü iletişim kanalını kullanarak kurumu kamuoyuna tanıtması ve kamuoyunu desteğini alarak güce sahip olması gerekmektedir. Kurumun bağımsızlığını ve tarafsızlığını etkileyecek hiçbir tutum ve davranış olmamalıdır(Dr. Öğr. Üyesi İsmail DURSUNOĞLU - Öğr. Gör. Handan BOYALIDr. Öğr. Üyesi Serkan GÜNDOĞDU-Ombudsman Institution In Turkey (Ombudsman) An Investigation For Image).

Sevgi ile kalın.