Mülkiyet hakkı, insanlığın en temel ve vazgeçilmez haklarının başında gelmektedir. Bu yönüyle mülkiyet hakkı ülkelerin anayasalarında güvence altına alındığı gibi uluslararası insan hakları belgelerinde de kendisine yer edinmiştir(İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Hukuk Sayısı, Eylül/Yaz 2022, Cilt 21, Sayı 44, Sayfa 865-884).

Herkes tarafından üzerinde mutabık kalınan ve hakkın anlamını ve içeriğini tüm yönleri ile ifade edebilen bir mülkiyet tanımı yapılabilmiş değildir (Başpınar, 2009, s. 86-87). Türk Hukukunda mevzuat hükümleri incelendiğinde de mülkiyet hakkına ilişkin açık bir tanımlama yapılmadığı görülmektedir. Ancak 4721 sayılı Medeni Kanun’un (MK) 683. maddesinin 1. fıkrası “Bir şeye malik olan kimse, hukuk düzeninin sınırları içinde, o şey üzerinde dilediği gibi kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma yetkisine sahiptir.” , 2.fıkrası ise “Malik, malını haksız olarak elinde bulunduran kimseye karşı istihkak davası açabileceği gibi, her türlü haksız elatmanın önlenmesini de dava edebilir.” şeklindedir. Mezkûr kanun maddesinde mülkiyet hakkını tanımlanmasa da, mülkiyet hakkının sahibine sağladığı yetkiler belirtilmiş ve hakkın içeriği ortaya konulmuştur(Ertaş, 2018: 213- 214).

Ayni hak olarak karşımıza çıkan mülkiyet hakkının konusu eşyadır. Dolayısıyla taşınır ve taşınmaz mallar mülkiyet hakkının konusunu oluşturmaktadır(Ertaş, 2018: 221).

Mülkiyet hakkı Anayasa’nın “Kişinin Hak ve Ödevleri” kısmında “Mülkiyet ve Miras Hakkı” başlıklı 35. maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir: “Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. Bu haklar, ancak kamu yararı amacıyla, kanunla sınırlanabilir. Mülkiyet hakkının kullanılması toplum yararına aykırı olamaz.”

“Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.”(Anayasa madde 13).

Mülkiyet kavramından ne anlaşılması gerektiği hiçbir zaman tam olarak saptanamamış, kavramın genel bir tanımı yapılamamıştır. Nedeni ise mülkiyet kavramının statik ve soyut olmamasından ileri gelmektedir(SEROZAN, Rona “Mülkiyet Hakkının Özü, İşlevi ve Sınırları”, Prof. Dr. Ümit Doğanay’ın Anısına Armağan I, Fakülteler Matbaası, İstanbul 1982, s. 240. ) . Bunun yanında mülkiyet kavramı sadece hukukun inceleme alanına indirgenemez. Mülkiyet aynı zamanda iktisadın, felsefenin ve siyasetin de konusudur(CHALLAYE, s. 9; EREN, Fikret, “Mülkiyet Kavramı”, A. Recai Seçkin’e Armağan, AÜHF Yay., s. 766; ÖZEL, Sadullah, Mülkiyet, Kamulaştırma ve Gerçek Karşılık Hakkı, Yetkin Yayınları, Ankara 2013, s. 25.). Dolayısıyla mülkiyet var olduğu toplumun ahlaki, iktisadi ve sosyal olgularından etkilenen çok yönlü bir kavramdır(EREN, Mülkiyet Kavramı, s. 765-766; COŞAR, V. Ahsen, “Mülkiyet Kavramı ve Çeşitleri”, Ankara Barosu Dergisi, Ankara 1985, s. 504-505.) .

Mülkiyet hakkına dair bazı Anayasa Mahkemesi kararları:

Selma Arıcan, B. No: 2013/7841, 21/5/2015 Kamulaştırma bedelinin taşınmazın mevkii dikkate alınmadan, piyasa değerinin ve takdir komisyonun teklif ettiği değerin çok altında belirlenmesi, mülkiyet hakkını ihlal eder.

Abdulaziz Çelik ve Diğerleri, B. No: 2015/1894, 29/11/2018 Mahkemelerin gerekçe belirtmeden dosya içindeki fotoğraflardan hareketle fidanların yaşını tespit etmesi, mülkiyet hakkını ihlal eder.

Mustafa Asiler, B. No: 2013/3578, 25/2/2015 Taşınmaz üzerinden enerji nakil hattı geçirilerek kamulaştırmasız el atılması, mülkiyet hakkını ihlal eder.

Cumali Karaşahin, B. No: 2014/2927, 1/2/2017 Ecrimisil ödenerek kullanılan Hazine taşınmazı üzerinde bulunan kayısı ağaçları ile üzüm asmasının DSİ tarafından sökülerek kamulaştırmasız el atılması, mülkiyet hakkını ihlal eder.